การบริหารจัดการน้ำชุมชนเพื่อยกระดับรายได้ภาคการเกษตร

Abstract

          วัตถุประสงค์ของศึกษาครั้งนี้เพื่อศึกษา สภาพปัญหา วิเคราะห์ รูปแบบการบริหารจัดการน้ำชุมชนนอกเขตชลประทานที่ประสบความสำเร็จในการยกระดับรายได้ภาคการเกษตรกร  ผลลัพธ์ความสำเร็จและการมีส่วนร่วมของกลุ่มผู้ใช้น้ำภาคการเกษตร สู่การเสนอแนะข้อเสนอเชิงนโยบายการบริหารจัดการน้ำชุมชนเพื่อการเกษตรอย่างยั่งยืนเพื่อยกระดับรายได้ของภาคการเกษตร

          ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบความสำเร็จของการบริหารจัดการน้ำชุมชนนอกเขตชลประทานที่ ภาครัฐได้ขับเคลื่อนการบริหารจัดการน้ำชุมชนโดยน้อมนำศาสตร์พระราชาสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา”  มาประยุกต์ใช้ คือ การพัฒนาแหล่งน้ำควบคู่กับระบบกระจายน้ำด้วยพลังงานแสงอาทิตย์และการส่วนร่วมของชุมชน มีองค์ประกอบความสำเร็จที่สำคัญคือ (1) การเข้าใจถึงสภาพแวดล้อม สภาพพื้นที่ ปริมาณน้ำ และศักยภาพการเพาะปลูก (2) การมีส่วนร่วม เน้นสร้างกลไกการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนด้วยการเปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็น ร่วมตัดสินใจ ร่วมติดตามและประเมินผล (3) กลไกบริหารจัดการน้ำ ด้วยการพัฒนาองค์ความรู้และเทคโนโลยี การกำหนดกติกาข้อตกลงการใช้น้ำ ควบคู่กับการส่งเสริมการตลาด รวมการพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ และ (4) วัฒนธรรมชุมชน โดยเฉพาะผู้นำชุมชนต้องเป็นที่ยอมรับของสมาชิก ร่วมรับผิดชอบ ร่วมเป็นเจ้าของ จะผลักดันให้เกิดความสำเร็จของการบริหารจัดการน้ำชุมชนส่งผลให้ประชาชนมีอาชีพและรายได้ที่มั่นคง ลดการย้ายถิ่นฐานเข้าสู่ชุมชนเมือง สามารถยกระดับรายได้ครัวเรือนภาคการเกษตรให้สูงขึ้นตั้งแต่ระดับแสนบาทต่อปีจนถึงระดับล้านบาทต่อปี ซึ่งเป็นการแก้ไขปัญหาเชิงพื้นที่ได้อย่างเป็นระบบ ประชาชนเข้าถึงน้ำได้อย่างเป็นธรรม ลดความเหลื่อมล้ำของสังคม มีสอดคล้องกับการขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) เป้าหมายที่ 6 และเพื่อบรรลุวิสัยทัศน์ตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) “ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว ด้านการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” สู่สังคมที่มีความสุข