อัตลักษณ์ครูภูมิปัญญาไทยภายใต้อำนาจครอบงำของระบบการศึกษา: กรณีศึกษา ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม (การทอผ้า) ภาคอีสาน

Abstract

                   ดุษฎีนิพนธ์นี้เป็นการศึกษาปรากฏการณ์ทางสังคมและศึกษารายละเอียดของปรากฏการณ์ที่มีการสถาปนาปราชญ์ชาวบ้านให้เป็นครูภูมิปัญญาไทย เพื่อถ่ายทอดความรู้ทางภูมิปัญญาในการศึกษาระบบโรงเรียนผ่านกรอบของหลักสูตรท้องถิ่น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ วิเคราะห์กระบวนการการผนวกรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้าสู่ระบบการศึกษา รวมทั้งศึกษาและวิพากษ์ถึงอัตลักษณ์ของครูภูมิปัญญาไทยเมื่ออยู่ภายใต้อำนาจครอบงำของระบบการศึกษา เพื่อนำไปสู่ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อการพัฒนาการผนวกรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้าสู่ระบบการศึกษาอย่างเหมาะสมและเป็นแนวทางการพัฒนาการดำเนินการยกย่องครูภูมิปัญญาไทยในการจัดการเรียนรู้ในท้องถิ่นให้ได้ผลดียิ่งขึ้น

                   ผลการศึกษาพบว่า การผนวกรวมภูมิปัญญาให้เข้าไปสู่การจัดการเรียนรู้ในการศึกษาระบบโรงเรียนนั้น เป็นการลดทอนความรู้ทางภูมิปัญญาและทำให้อัตลักษณ์ตัวตนของครูภูมิปัญญาไทยสลายไปหรือเปลี่ยนไปเป็นอื่นตามระบบมาตรฐานของการศึกษาในระบบโรงเรียน หากแต่อีกมุมมองการยอมรับต่อระบบมาตรฐานของการศึกษาเช่นนี้ เป็นการกระทำที่สะท้อนให้เห็นรูปแบบเทคนิควิธีอันแยบยลของอำนาจที่เข้ามาจัดกระทำในระดับความคิดและความเชื่อของครูภูมิปัญญาไทย โดยอำนาจนี้ถูกทำให้น่าคล้อยตาม ซึ่งแม้แต่ตัวครูภูมิปัญญาไทยเองก็ไม่สามารถรู้สึกหรือสัมผัสถึงการครอบงำของอำนาจนี้ได้ ดังนั้นผู้ที่เกี่ยวข้องในระบบการศึกษาอาจจะต้องพิจารณาถึงความแตกต่างและพิจารณาความเป็นจริงถึงความเป็นไปได้และเหมาะสมต่อการเรียนภูมิปัญญาในระบบโรงเรียน รวมทั้งพิจารณาปัจจัยที่เกี่ยวข้อง เช่น อุดมการณ์ของการศึกษาในระบบโรงเรียน อุดมการณ์การเรียนภูมิปัญญาจากการถ่ายทอดของบรรพบุรุษ ค่านิยมของสังคมต่อการศึกษาในปัจจุบัน ค่านิยมต่อการยอมรับในสังคมในฐานะผู้ที่ได้รับการศึกษาในระบบ และฐานะทางสังคมจากอาชีพการงาน เป็นต้น