เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยผลประโยชน์แห่งชาติทางทะเลของไทย : กรณีศึกษานโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งของไทย ในช่วงปี พ.ศ.2546 – พ.ศ.2561

Abstract

งานวิจัยมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาถึงกระบวนการกำหนดโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งของไทย  บทบาทและกระบวนการแสวงหาผลประโยชน์แห่งชาติทางทะเลของกลุ่มผลประโยชน์ต่าง ๆ ในการผลักดันให้เกิดนโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งของไทย  ในช่วงปี พ.ศ.2546 – พ.ศ.2561  ผู้วิจัยได้สร้างกรอบแนวคิดจากการประยุกต์แนวคิดทฤษฎีกระบวนการกำหนดนโยบายเศรษฐกิจของประเทศไทย  ซึ่งแบ่งปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ที่มีส่วนร่วมในการผลักดันนโยบายเป็น 4 กลุ่ม  ได้แก่  ระบบทุนนิยมโลก  โครงสร้างส่วนบนของระบบเศรษฐกิจ  อุปทานและอุปสงค์ของนโยบาย  โดยใช้แนวคิดทฤษฎีรัฐเศรษฐศาสตร์  อธิบายพฤติกรรมของรัฐบาลที่มีผลโดยตรงต่อการกำหนดนโยบาย  และใช้แนวคิดทฤษฎีกลุ่มผลประโยชน์  อธิบายพฤติกรรมของกลุ่มผลประโยชน์ที่มีอิทธิพลในการผลักดันนโยบาย  ผลการวิจัยพบว่า  นโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งของไทย  เริ่มต้นเป็นรูปธรรมในปี พ.ศ.2546  ผ่านโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวในประเทศ  “Unseen in Thailand  มุมมองใหม่  เมืองไทย”  โดยมีการเปิดตัวและประชาสัมพันธ์ถึงสถานที่ท่องเที่ยวในประเทศไทยทั้งหมด 48 แห่ง  ซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่ง 11 แห่ง  ซึ่งเป็นโครงการที่ก่อตั้งขึ้นด้วยวัตถุประสงค์ในการกระตุ้นให้เกิดแรงขับเคลื่อนด้านอุปสงค์ในประเทศ  เพื่อบรรเทาปัญหาเศรษฐกิจอันเนื่องมาจากเศรษฐกิจโลกที่ยังฟื้นตัวไม่เต็มที่จากวิกฤตต้มยำกุ้งปี พ.ศ.2540  และความอึมครึมของภาวะสงครามระหว่างสหรัฐอเมริกาและอิรัก  โดยโครงการดังกล่าวประสบความสำเร็จเป็นอย่างสูงในทางเศรษฐกิจ  สร้างรายได้เข้าประเทศได้จำนวนมาก  จึงมีการจัดทำโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งขึ้นในแต่ละปีอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน  แต่อย่างไรก็ตามโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งกลับไม่ได้สร้างผลประโยชน์แห่งชาติทางทะเลให้กับคนไทยเท่าที่ควร  เนื่องจากแรงผลักดันในการออกนโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่งของไทยที่ผ่านมา  เกิดจากกลุ่มผลประโยชน์ที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวเป็นหลัก  อย่างกลุ่มธุรกิจการบิน  กลุ่มนายทุนธุรกิจทัวร์ท่องเที่ยว  ธุรกิจโรงแรม  และธุรกิจร้านอาหาร  ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นกลุ่มทุนต่างชาติ  ทำให้คนไทยที่เป็นเจ้าของพื้นที่ไม่ได้รับประโยชน์อย่างที่ควรจะเป็น  อีกทั้งจำนวนนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นปริมาณมากในเขตท่องเที่ยวทางทะเลและชายฝั่ง  โดยขาดการควบคุมดูแลการเข้าใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม  ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมชายฝั่งเสื่อมโทรมลงทั้งในเชิงคุณภาพและปริมาณ